Vì sao gọi gấc là "loại quả đến từ thiên đường"

Hàm lượng chất dinh dưỡng vượt trội

Quả gấc lần đầu tiên được phát hiện và nghiên cứu tại Việt Nam khoảng 200 năm trước, tuy nhiên từ trước đó rất lâu, người Việt đã dùng gấc như một loại thực phẩm sử dụng trong các món ăn, nổi bật nhất trong số đó là xôi gấc vì màu sắc cam đỏ đặc trưng, trông rất bắt mắt.

Chính màu sắc này lại là dấu hiệu nhận biết hàm lượng dinh dưỡng trong gấc, đó là beta-caroten, lycopen, hai chất có trong cà-rốt và cà chua. Ngoài ra, gấc còn chứa thành phần alpha-tocopherol, các chất béo thực vật, DHA vitamin E, axit béo omega,... Những chất dinh dưỡng này tập trung ở phần màng màu đỏ cam bao quanh hạt gấc.

Theo nghiên cứu, beta-carotene chiếm 150mg% trong dầu gấc có tỷ lệ cao gấp 15,1 lần cà rốt. Đây là tiền chất của vitamin A, chất này khi vào cơ thể sẽ chuyển thành vitamin A - một loại vitamin tuyệt vời đối với mắt. Tuy nhiên theo một nghiên cứu khác được công bố trên tạp chí Journal of Food Science and Technology (Ấn Độ) vào năm 2017, hàm lượng beta-carotene cao gấp 54 lần so với cà rốt, cao hơn nhiều so với những công bố trước đây.

Theo GS.TS NGND Nguyễn Lân Hùng - Chuyên gia sinh học, Tổng thư ký Hội các ngành sinh học Việt Nam, 1mg dầu gấc chiết suất có tới 50.000 đơn vị vitamin A, một hàm lượng khổng lồ. Với nguồn dinh dưỡng này, thế giới rất coi trọng, trong khi đó ở nước ra lại rất dễ tìm được loại quả này. 

Với lycopen, trong gấc có chứa hàm lượng 178mg%, cao gấp 68 lần cà chua. Đây là một chất có khả năng chống oxy hóa rất cao có khả năng vô hiệu hóa các chất độc hại trong cơ thể. Cũng theo Journal of Food Science and Technology, hàm lượng lycopen trong gấc gấp tới 200 lần so với cà chua.

Alpha-tocopherol trong dầu gấc chính là một nguồn vitamin E thiên nhiên. Nó có tác dụng làm giảm 95% sự gia tăng tế bào ung thư, đặc biệt ung thư vú và ung thư buồng trứng. Alpha-tocopherol giúp làm da mềm mại, chống sạm da, chống khô xơ tóc, kéo dài tuổi thanh xuân, giúp điều trị vô sinh.

Chất béo thực vật mà chủ yếu là các axit béo không no chứa nhiều nối đôi rất tốt cho tim mạch. Đây cũng chính là môi trường cần thiết để hòa tan các vitamin và các chất tan trong dầu. Các loại rau quả bình thường không có các chất béo này. Cơ thể con người muốn sử dụng được các vitamin và các chất tan trong dầu phải đưa vào khẩu phần một lượng chất béo nhất định để hòa tan chúng.

DHA là một acid béo không no chứa nhiều nối đôi cơ thể con người không tự tổng hợp được mà phải cung cấp qua thực phẩm. DHA rất cần thiết cho sự phát triển hoàn thiện chức năng nhìn của mắt và sự phát triển hoàn hảo của hệ thần kinh. Nếu thiếu DHA trong quá trình phát triển trẻ sẽ kém thông minh. Ngoài ra DHA còn có tác dụng giảm lipid máu giúp cho hệ tim mạch luôn khỏe mạnh.

Bác sĩ Nguyễn Công Suất - Giám đốc Công ty Chế biến dầu thực vật và thực phẩm Việt Nam (VNPOFOOD) cho biết: "Hơn 20 năm trước, tôi biết tới hàm lượng các chất dinh dưỡng trong quả gấc khi hợp tác với các chuyên gia nước ngoài. Cộng thêm ngành y học cổ truyền Việt Nam cũng coi gấc là một loại dược liệu, tôi đã dày công tìm hiểu để chiết suất dầu từ quả gấc để mang loại quả đến từ thiên đường này đến với nhiều người hơn thông qua sản phẩm viên dầu gấc. Không chỉ trong nước, các chất dinh dưỡng trong gấc cũng làm các nước trên thế giới rất yêu thích, đặc biệt sản phẩm dầu gấc của chúng tôi đã xuất đi các nước Âu-Mỹ và châu Á".

Những ích lợi của gấc đối với sức khoẻ

Nói về quả gấc, đây là một loại thực phẩm, dược liệu có vô vàn lợi ích đối với sức khoẻ con người. Nhiều kết quả nghiên cứu đã chứng minh các vi chất như vitamin A, C, E, beta-caroten, lutein và zeaxathin, kẽm, vitamin K, B6, B9 và B12, Omega 3…  có thể làm giảm đáng kể các bệnh lý về mắt. Bên cạnh lutein và zeaxanthin, dầu gấc còn chứa rất nhiều dưỡng chất đặc biệt quan trọng cho mắt như Beta-caroten (tiền vitamin A)... giúp ngăn ngừa thoái hóa, có tác dụng chống oxy hóa giúp bảo vệ võng mạc. Tăng cường dinh dưỡng giúp mắt không bị mệt mỏi và có thể làm chậm quá trình lão hóa của mắt, giúp sáng mắt, phòng chữa khô mắt, mờ mắt, nhất là với trẻ em giúp phòng chống cận thị học đường. 

Gấc có tác dụng rất tốt giúp tăng sức đề kháng của cơ thể, Nhờ có các chất chống oxy hóa nên dầu gấc làm tăng sức đề kháng, chống lại các bệnh nhiễm trùng. Từ lâu khoa học đã chứng minh vitamin A là một trong những vitamin đi đầu trong việc tăng cường khả năng miễn dịch của cơ thể. Beta caroten, Lycopen làm vững mạnh hóa một số phản ứng miễn dịch, làm tăng khả năng chống nhiễm khuẩn của cơ thể. 

Lycopen trong dầu gấc có tác dụng dưỡng da, bảo vệ da, giúp da luôn hồng hào, tươi trẻ và mịn màng. Và Beta-caroten thiên nhiên thuần tuý nên có tác dụng duy trì một làn da khỏe mạnh, tăng độ đàn hồi và độ ẩm cho da. Chất carotenoid có trong gấc giúp tăng khả năng phòng chữa sạm da, trứng cá, nổi sần. Ngoài tác dụng với da, lycopen dầu gấc còn giúp phòng chữa rụng tóc, làm tóc khỏe hơn, xanh và mềm mại.

Quả gấc còn giúp chúng ta "gìn giữ tuổi xuân", lycopene trong gấc chứa hoạt tính chống oxy hóa mạnh hơn vitamin E gấp 100 lần, có tác dụng điều hòa sự đáp ứng miễn dịch trong cơ thể, giúp da chống lại những tác hại của ánh nắng mặt trời, giúp chống lão hoá. Ngoài ra còn có các acid béo omega 3, 6, 9 và rất nhiều nguyên tố vi lượng, giúp da khỏe, có sức đề kháng tốt.

Một số nghiên cứu của Mỹ được công bố cho thấy các hợp chất của beta caroten, lycopen, vitamin E… có trong dầu gấc có tác dụng làm vô hiệu hóa 75 % các chất gây ung thư nói chung, nhất là ung thư vú. Bên cạnh đó, các chất trong gấc có tác dụng phòng chữa viêm gan, xơ gan và những thương tổn tiền ung thư, đặc biệt xơ gan có HbsAg(+) và nồng độ AFP cao đe dọa trở thành ung thư gan nguyên phát.

Nhờ cơ chế sửa chữa AND của lycopen và betacaroten nên dầu gấc phòng chữa những thương tổn trong cấu trúc ADN với những trường hợp bị nhiễm xạ, nhiễm chất độc hoặc các trường hợp sử dụng thực phẩm chứa chất tăng trọng, thuốc bảo vệ thực vật chưa phân hủy hết hoặc các hóa chất trong bảo quản nông sản, thực phẩm. Bệnh nhân ung thư sau điều trị phẫu thuật, tia xạ, hóa chất, corticoid,...dùng dầu gấc giúp phục hồi sức khỏe tốt hơn.

Trước đây, bệnh nhân đái tháo đường bị yêu cầu nhịn ăn và hậu quả là họ ngày càng bị suy nhược cơ thể. Khuynh hướng mới về dinh dưỡng trị liệu cho cộng đồng nói chung và đặc biệt cho người bị đái tháo đường là khuyến khích chế độ ăn cân đối, cần đảm bảo đủ các vitamin và yếu tố vi lượng. Trong đó, vitamin A, zeaxanthin, omega 6, betacaroten được khuyến nghị là rất cần thiết, giúp sáng mắt, giảm bớt các biến chứng về mắt cho người bệnh tiểu đường. Betacaroten giúp giảm xơ vữa động mạch, các bệnh về tim– một trong những biến chứng mà người tiểu đường dễ gặp phải nhất.

Với những tác dụng kỳ diệu trên, quả gấc được khuyến khích sử dụng thường xuyên. Vậy nhưng, mùa thu hoạch chỉ diễn ra trong 3 tháng, từ tháng 9 đến tháng 12 hàng năm. Do vậy, để sử dụng quanh năm, từ lâu gấc đã được chế biến, ép thành dầu bọc trong viên nang. Phương pháp này giúp việc bổ sung dinh dưỡng từ gấc hiệu quả, đơn giản hơn và có thể sử dụng hàng ngày.