Gần 40 năm sau ngày phát sóng đầu tiên, Tây Du Ký phiên bản 1986 vẫn là tượng đài truyền hình kinh điển trong lòng nhiều thế hệ khán giả. Dù được sản xuất trong điều kiện thiếu thốn, với kỹ xảo còn thô sơ, nhưng nhờ tâm huyết của đạo diễn Dương Khiết cùng ê-kíp, bộ phim đã vượt thời gian, trở thành biểu tượng không thể thay thế trên màn ảnh nhỏ Trung Quốc.
Một trong những câu chuyện hậu trường đặc biệt của phim là về nữ diễn viên Mã Lan, người chỉ xuất hiện đúng 3 phút trong vai phụ nhưng lại nhận mức thù lao cao nhất trong toàn bộ đoàn phim, cao hơn gấp nhiều lần so với các vai chính.
Trong phim, Mã Lan thủ vai tiểu thư Ân Ôn Kiều, con gái của Ân thừa tướng, người sau này sinh ra Trần Huyền Trang (Đường Tăng). Dù không có lời thoại, nhân vật này giữ vai trò nền tảng trong mạch truyện, đánh dấu sự khởi đầu cho hành trình đi thỉnh kinh sau này của Đường Tăng.
Đạo diễn Dương Khiết đã đặc biệt "chọn mặt gửi vàng" khi nhìn thấy Mã Lan trên sân khấu kịch và khẳng định rằng không ai khác có thể đảm nhận vai này. Ban đầu, nữ diễn viên từ chối vì lịch trình bận rộn, nhưng đạo diễn Dương Khiết quyết không bỏ cuộc và khẳng định chắc nịch: “Không có Mã Lan, sẽ không có Tây Du Ký.”
Cuối cùng, bà mời được Mã Lan bằng cách thuê chuyên cơ riêng đưa cô từ Bắc Kinh đến phim trường ở Vân Nam chỉ để quay một cảnh, sau đó đưa về ngay trong ngày. Thù lao được trả cho vai diễn kéo dài vỏn vẹn 3 phút của Mã Lan là 20.000 nhân dân tệ (tương đương hơn 71 triệu đồng hiện nay) nhưng là một con số "khủng" vào thập niên 1980. Trong khi đó, diễn viên chính Lục Tiểu Linh Đồng, người đảm nhận vai Tôn Ngộ Không chỉ nhận 100 nhân dân tệ mỗi tập, tức chưa bằng 1% mức thù lao của Mã Lan.
Tuy nhiên, mức cát-xê cao chưa từng có dành cho vai phụ này hoàn toàn xứng đáng. Khi phim phát sóng, phần thể hiện của Mã Lan được khán giả đánh giá là tinh tế và sâu sắc. Cảnh cô ném tú cầu kén chồng hay lúc đành lòng bỏ lại con thơ trong đau đớn, chỉ bằng ánh mắt và cử chỉ run rẩy, đã khiến nhiều khán giả rơi nước mắt.
Không cần lời thoại, cũng không có nhiều đất diễn, nhưng Mã Lan vẫn ghi dấu ấn đậm nét nhờ khả năng truyền tải cảm xúc nhân vật. Vai diễn ngắn ngủi của cô được xem là một trong những phân cảnh cảm động và giàu chiều sâu bậc nhất của Tây Du Ký phiên bản 1986 đã chứng minh rằng một vai diễn dù nhỏ nhưng nếu được thể hiện bằng cả tâm huyết và tài năng, vẫn có thể trở thành điểm nhấn kinh điển.
Mã Lan sinh năm 1962, là nữ nghệ sĩ hàng đầu của sân khấu kinh kịch Trung Quốc. Năm 20 tuổi, bà đã được phong tặng danh hiệu diễn viên hạng nhất cấp quốc gia. Trong sự nghiệp, bà từng đoạt nhiều giải thưởng lớn như giải Hoa Mai (1986) – danh giá nhất trong giới kinh kịch, cũng như giải Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất tại hai giải thưởng lớn là Kim Ưng và Phi Thiên (1988).
Không chỉ là nghệ sĩ, bà còn là giảng viên uy tín trong giới học thuật. Mã Lan hiện là giáo sư tại Đại học Truyền thông Chiết Giang, đồng thời là chuyên gia danh dự của Học viện Hý kịch Thượng Hải.
