Đến với Pù Mát, du khách không chỉ được đắm chìm trong không gian thiên nhiên kỳ vĩ mà còn có cơ hội khám phá những thắng cảnh nổi bật như thác Khe Kèm, suối Mọc, rừng săng lẻ hay làng thổ cẩm truyền thống của người Thái. Cảnh sắc nơi đây như một bức tranh thủy mặc sống động, khiến ai từng đặt chân đều không khỏi trầm trồ.
Tại Hội nghị Bộ trưởng Môi trường ASEAN lần thứ 18 tổ chức vào tháng 9/2025, Vườn quốc gia Pù Mát đã được công nhận là Công viên Di sản ASEAN. Đây không chỉ là niềm tự hào của người dân Nghệ An mà còn là minh chứng cho nỗ lực gìn giữ và phát triển bền vững môi trường sinh thái của Việt Nam.
Với diện tích vùng lõi hơn 94.800 ha và vùng đệm gần 86.000 ha, trải rộng trên địa bàn ba huyện Tương Dương, Con Cuông và Anh Sơn, Pù Mát sở hữu hệ sinh thái với hơn 2.400 loài thực vật và 1.700 loài động vật. Trong đó, có nhiều loài quý hiếm được ghi danh trong Sách Đỏ như sao la, gấu chó, sơn dương hay gà lôi. Đây cũng là nơi đầu tiên tại Việt Nam phát hiện ra sự hiện diện của sao la, một trong những loài thú hiếm nhất thế giới.
Tên gọi “Pù Mát” trong tiếng Thái nghĩa là “đỉnh núi cao”, lấy từ tên ngọn núi cao nhất khu vực với độ cao lên tới 1.841m. Cái tên ấy dường như đã bao trọn được khí chất kiêu hùng, hoang sơ và bí ẩn của khu rừng này.
Bức tranh thiên nhiên tại Pù Mát mang vẻ đẹp vừa trữ tình vừa kỳ vĩ. Những thân cây cổ thụ vươn mình kiêu hãnh giữa đại ngàn, dây leo đan xen tạo nên mảng xanh ken dày, tiếng chim hót vang vọng khắp nơi. Tất cả tạo nên bản giao hưởng của thiên nhiên khiến du khách vừa ngỡ ngàng vừa say đắm.
Với khí hậu nhiệt đới gió mùa, Pù Mát mát mẻ quanh năm, lượng mưa trung bình 1.800 mm, nhiệt độ khoảng 23,5°C. Thời điểm lý tưởng nhất để tham quan là từ tháng 6 đến tháng 8, khi thời tiết khô ráo, thích hợp cho các hoạt động dã ngoại và khám phá thiên nhiên.
Một trong những điểm nhấn không thể bỏ qua là rừng săng lẻ cổ thụ rộng 100 ha, nằm ven quốc lộ 7A, đoạn qua xã Tương Dương. Những cây săng lẻ cao tới 50m, vươn tán che phủ cả một khoảng trời, tạo nên không gian mát lành và kỳ bí. Đây là khu rừng được xếp vào diện bảo vệ nghiêm ngặt của tỉnh Nghệ An.
Nếu muốn trải nghiệm đời sống bản địa, du khách có thể ghé thăm các bản làng người Thái chủ nhân lâu đời của vùng đất này. Những ngôi nhà sàn bằng gỗ, nghề dệt thổ cẩm truyền thống, những buổi tối lửa trại ấm áp bên ché rượu cần và điệu nhảy sạp rộn ràng… tất cả tạo nên nét văn hóa đặc sắc níu chân du khách. Đây cũng là nơi cư trú của dân tộc Đan Lai với phong tục ngủ ngồi độc đáo.
Pù Mát cũng là nơi lý tưởng cho những ai yêu thích hoạt động ngoài trời. Du khách có thể ngồi thuyền dạo chơi trên sông Giăng, trải nghiệm giăng lưới bắt cá cùng người dân địa phương. Dòng sông hiền hòa, uốn lượn giữa hai dãy núi đá vôi như tấm gương phản chiếu cảnh sắc đại ngàn, mang đến cảm giác yên bình khó tả.
Một trong những thắng cảnh nổi bật nhất là thác Khe Kèm nơi được mệnh danh là dải lụa trắng giữa rừng xanh. Dòng nước đổ từ độ cao 150m, tung bọt trắng xóa như một dòng suối thiên đường. Gần đó, suối Mọc với dòng nước trong vắt, mát lạnh vào mùa hè và ấm áp vào mùa đông, cũng là điểm dừng chân yêu thích của du khách thích tắm suối.
Ẩm thực tại Pù Mát cũng đậm đà bản sắc núi rừng với những món đặc trưng như rau bò khai xào tỏi, canh rau sắng, ếch xào rau củ hay các món cá sông Giăng tươi rói. Mỗi món ăn không chỉ ngon miệng mà còn gắn liền với đời sống sinh hoạt của người dân bản địa.
Với vẻ đẹp nguyên sơ, hệ sinh thái đa dạng và bản sắc văn hóa độc đáo, Vườn Quốc gia Pù Mát là điểm đến không thể bỏ qua trên hành trình khám phá đất Nghệ. Đây không chỉ là nơi để thư giãn giữa thiên nhiên mà còn là không gian để hiểu và trân quý hơn những giá trị của rừng xanh, của con người nơi miền Tây xứ Nghệ.
