“Bắt từng chuyển động” của sao chổi liên sao
Từ ngày 27/11/2025 đến 27/01/2026, Mạng lưới Cảnh báo Tiểu hành tinh Quốc tế (IAWN) phối hợp cùng NASA sẽ triển khai chiến dịch theo dõi sao chổi liên sao 3I/ATLAS, khi nó rời khỏi Hệ Mặt Trời.
Chiến dịch đặt mục tiêu cải tiến các phương pháp xác định vị trí và đo chuyển động sao chổi chính xác hơn. Trong đó, kỹ thuật “astrometry” sử dụng các phép biến đổi hình học như phản xạ hoặc quay được kỳ vọng sẽ trở thành chuẩn mới để theo dõi các thiên thể nguy hiểm.
Tuy nhiên, việc quan sát sao chổi rất phức tạp do chúng có lớp khí bụi sáng gọi là coma và đuôi kéo dài gây nhiễu ánh sáng. Điều này khiến việc ước tính độ sáng và quỹ đạo trở nên khó lường.
ATLAS: Không gây nguy hiểm, nhưng rất đáng theo dõi
Theo NASA, sao chổi 3I/ATLAS sẽ không va chạm Trái Đất. Khoảng cách gần nhất giữa thiên thể này và Trái Đất sẽ gấp 1,8 lần khoảng cách từ Trái Đất đến Mặt Trời. Đây là tầm quan sát tốt cho các kính thiên văn nhưng vẫn đảm bảo an toàn.
Một bức ảnh chụp từ Kính viễn vọng Song sinh ở quần đảo Canary cho thấy ATLAS có một luồng vật chất dài khoảng 6 km kéo từ lõi sao chổi hướng về phía Mặt Trời.
Đặc biệt, IAWN kêu gọi cả các nhà quan sát nghiệp dư trên toàn thế giới cùng tham gia theo dõi sao chổi, miễn là đăng ký trước ngày 7/11.
Nghi vấn người ngoài hành tinh: Giả thuyết hay hoang tưởng?
Dù NASA khẳng định ATLAS không gây đe dọa, nhà vật lý thiên văn Avi Loeb (Đại học Harvard) lại đưa ra giả thuyết gây tranh cãi: sao chổi này có thể là một vật thể nhân tạo từ nền văn minh ngoài Trái Đất.
Ông Loeb chỉ ra ba điều bất thường:
- ATLAS có đuôi ngược, hướng về phía Mặt Trời thay vì ngược lại như sao chổi thông thường.
- Nó giải phóng 4 gram nickel mỗi giây nhưng không có dấu hiệu chứa sắt.
- Gia tốc phi trọng lực khiến quỹ đạo của nó không tuân theo các quy luật quen thuộc.
Từ đó, Loeb đặt giả thuyết rằng 3I/ATLAS có thể là tàu thăm dò do trí tuệ nhân tạo điều khiển, có thể đến để quan sát Trái Đất hoặc theo mục đích không thân thiện.
Dù bị nhiều nhà khoa học bác bỏ là “xa vời”, những tranh luận xung quanh giả thuyết này đang tiếp tục thu hút sự chú ý trong giới thiên văn học.
ATLAS mang đến điều gì cho nhân loại?
Dù là vật thể tự nhiên hay nhân tạo, giá trị mà ATLAS để lại là vô cùng lớn.
Việc nghiên cứu và giám sát nó giúp giới khoa học hoàn thiện kỹ thuật phát hiện sớm các thiên thể nguy hiểm có khả năng va chạm với Trái Đất trong tương lai.
ATLAS là vật thể liên sao thứ ba trong lịch sử được phát hiện đi vào Hệ Mặt Trời. Và những gì nó mang đến cho khoa học có thể giúp con người sống sót lâu dài hơn trên hành tinh xanh.
